IMG_0243

Klein Rusland

Wat je moet weten?

Na de verbreding en uitdieping van het zeekanaal Gent-Terneuzen (1870-1885) nam de

industrialisatie van Zelzate een hoge vlucht. Om industriearbeiders te huisvesten, werd in 1920 een sociale huisvestingsmaatschappij gesticht.

In 1921 belastte die sociale huisvestingsmaatschappij “Société Coopérative Locale des Habitations à Bon Marché de Selzaete” Huib Hoste en Louis Van der Swaelmen met het ontwerp van een wijk voor industriearbeiders. “Klein-Rusland” werd tussen 1921 en 1928 gerealiseerd en tussen 1949 en 1964 grondig gerenoveerd en aangevuld naar ontwerp van de Gentse architecten Geo Bontinck, Charles en Gérald Hoge.

De wijkaanleg combineert de principes van de lijnstad (centrale as) en de tuinwijk (gevarieerd stratenpatroon). De bebouwing bestond uit gezinswoningen, een vrijgezellentehuis met collectieve voorzieningen, winkels en een watertoren. De architecturale vormgeving was deels traditioneel maar de meeste woningen waren opgetrokken in een kubistische vormgeving van ter plekke gegoten asbeton (non-plus systeem), kleurrijke bepleistering, verspringende volumes, platte uitstekende daken en luifels en felgekleurd schrijnwerk. De naoorlogse verbouwingen hebben deze moderne esthetiek deels versluierd.

Hun voorontwerp voor een wijk in Zelzate (uit 1921) voorzag 300 woningen, een sportplein en een vrijgezellenhuis met 25 kamers. Omwille van financieringsproblemen – de maatschappij kreeg de huizen niet verkocht – werden slechts 168 huizen uitgevoerd, een vrijgezellenhuis met 31 kamers en een watertoren.

Na de oorlogsschade van de Tweede Wereldoorlog werden in 1949-50 vijftien huizen aan het Kardinaal Mercierplein gerenoveerd en acht huizen van de Verminktenlaan heropgebouwd met kredieten van oorlogsschade. In 1950 werd het vrijgezellenhuis-hotel omgebouwd tot twee winkels, een stortbadinstallatie en vijf huizen, 15 huizen werden gerenoveerd.

Bijna alle vooroorlogse huizen kregen tussen 1950 en 1956 een bakstenen parement. In 1951-1952 bouwde men in het noordoosten een nieuwe huizengroep van 54 woningen en een school. Reeds in 1963-1965 werden hiervan alle 22 woningen aan de Tweede-Gidsenlaan en 6 huizen in de Dimitri Peniakofflaan afgebroken voor de aanleg van een tunnel. In 1961 werden enkele eengezinswoningen aan het Koophandelsplein gesloopt voor een appartementsgebouw met 8 appartementen en 4 winkels. In 1964 verving men de oude winkelhuizen aan het Koophandelsplein door 3 appartementsblokken

van telkens 6 appartementen naar ontwerp van Georges Bontinck (1903-1999). Datzelfde jaar bouwde men ook 8 nieuwe huizen Verder sloopte men in deze periode de watertoren en werden de wegen bestraat met asfalt. Tussen 2005 en 2012 ten slotte werden 8 huizen aan de Vrijwilligerslaan afgebroken en vervangen door een appartementsgebouw met 12 appartementen.

Tegelijkertijd startte men in 2011 met de restauratie van vier beschermde woningen aan het Kardinaal Mercierplein.

De naam Klein Rusland verwijst naar de Russische ingenieurs Dimitri Peniakoff (1865-1925), directeur van de nabijgelegen aluminiumfabriek en van de betrokken huisvestingsmaatschappij, en Alexis Veretennicoff (1860-1927), een afgezet gouverneur van de provincie Kiev (destijds smalend Klein Rusland genoemd), die als vluchteling in Zelzate terecht kwam en door bemiddeling van Peniakoff opzichter werd bij de bouw van de wijk. Veretennicoff en zijn vrouw, de Servische prinses Vera Ratch, werden ook de eerste bewoners van de wijk (Dimitri Peniakofflaan 1). In 1992 werd in de gevel van Dimitri Peniakofflaan 1 een oude gedenksteen ingemetseld met de tekst: "Dimitri

Peniakoff 1866-1925/ Fondateur Animateur de Cette Cité/ Stichter en Bezieler Dezer Stede". Daarnaast werd de naam Klein Rusland ook populair als verwijzing naar het vervreemdend karakter van de wijk omwille van het collectivistisch karakter en de modernistische vormgeving (gepleisterde kubistische volumes onder platte daken) en naar de vermeende (linkse) politieke overtuiging van de bewoners.

Welke DeciWalk?

IMG_0242

Werk mee

Zin in een leuk avontuur in een omgeving vol verrassingen?