BikeTour: Langerbrugge, Doornzele, Assenede, Ertvelde
Cirkel van net iets meer dan 43km. Je vertrekt in Langerbrugge en je gaat noordelijk doorheen een aantal verschillende koppelingsgebieden. Dan ga je naar het schilderachtige Assenede. Je keert terug via de rand van Sas-van-Gent, de rand van Zelzate en Ertvelde.
Afstand: 43,3km
Vertrek- en eindpunt: aan de Grovermansdreef in Langerbrugge is er een handige parking
Hoogteprofiel: vlak
Ondergrond: meestal verhard
Fietstype: alle
Rustpunten / horeca: mogelijkheden te over, wij raden Assenede aan als stop, of ook de Vliethoeve is een ideale stop
Onderweg
1. Langerbrugge
Langerbrugge is een plaats in de Gentse kanaalzone in België. Langerbrugge vormt samen met Kerkbrugge, waarmee het aaneengegroeid is, de woonkern Kerkbrugge-Langerbrugge die deel uitmaakt van de gemeente Evergem. Langerbrugge ligt aan de westelijke zijde van het kanaal Gent-Terneuzen.
De naam Langerbrugge komt van de naam van een brug (Ponto longo) die in 1235 over de Schipgracht aangelegd was. Deze werd door de Sint-Baafsabdij aangelegd om hun domeinen "Sloten" en "Marca" te verbinden.
De bouw van de elektriciteitscentrale Centrales Electriques des Flandres in 1913 hielp de industriële revolutie in Langerbrugge op gang en stimuleerde de industrie in de kanaalzone aldaar.
2. Koppelingsgebied Langerbrugge-Zuid
De groene zone Langerbrugge-Zuid is 22,7 ha groot en ligt tussen de linkerkanaaloever van het kanaal Gent-Terneuzen en de R4-West. Het gebied vormt een buffer tussen het kanaaldorp Kerkbrugge en de industriezonelangs het kanaal.
Dit parkgebied herbergt een speelzone, natuurzone, weide, velodroom, historische site en hondenuitloopzone. Al deze deelzones zijn bereikbaar vanaf de centrale wandellus.
3. Centrale Langerbrugge
Centrale Langerbrugge is een voormalige Belgische thermische elektriciteitscentrale in Langerbrugge aan het kanaal Gent-Terneuzen. De centrale is beschermd als industrieel erfgoed.
4. Tuinwijk Herryville
Tuinwijk Herryville is een tuinwijk gelegen te Langerbrugge. De tuinwijk staat op de inventaris van Onroerend Erfgoed.
De bouwheer van de wijk was de Centrales Electriques des Flandres; dit is tevens te zien aan een opschrift aan de toegangspoort waarop te lezen staat: "C.E.F. 1928 cité-jardin tuindorp "Herryville"". De tuinwijk werd gebouwd in 1927 voor de directie en de kaderleden van de elektriciteitscentrale daterende uit 1913 en kreeg de naam van de toenmalige directeur Leopold Herry.
5. Zuidledepark
Het buurtpark werd feestelijk geopend op zondag 8 september 2019. Het wordt soms ook in een adem genoemd met de verschillende koppelingsgebieden in het havengebied.
6. Terdonk
Terdonk is een plaats en voormalig gehucht langs het kanaal Gent-Terneuzen, tegenwoordig in de Belgische stad Gent gelegen.
In Terdonk bevindt zich een veerdienst over het kanaal, naar Doornzele. Het veer van Terdonk draagt de naam Maeterlinck.
Terdonk behoorde lang tot de gemeente Kluizen en lag net ten oosten van het dorp Doornzele, op de weg naar Sint-Kruis-Winkel.
Door de aanleg van het kanaal Gent-Terneuzen werd begin 19e eeuw Terdonk doorsneden. De Atlas der Buurtwegen uit de helft van die eeuw toont het gehucht als "Terdonck", "Terdonk" en "Terdonckt". In 1865 doorsneed ook de spoorlijn Gent-Terneuzen het gebied.
De plaats bleef landelijk tot in de 20e eeuw. In de eerste helft van de eeuw werd hier nog de Regatta van Terdonk gehouden. De groeiende haven van Gent zou de plaats echter grotendeels opslorpen. Een deel van het grondgebied werd in 1927 bij Gent gevoegd. Met het oog op de aanleg van het Kluizendok verhuisde eind 1964 nog een stuk grondgebied naar Gent. Het gehucht verdween in de loop van de eeuw helemaal door de verbreding en rechttrekking van het kanaal en de uitbreidende industrie. In 1970 kwam hier ten oosten van het kanaal het Rodenhuizedok, genoemd naar het vroegere plaats Rodenhuize, iets verder zuidwaarts. Aan de westelijke kanaaloever komt tegenwoordig nog bewoning voor, aansluitend op de bebouwde kern van Doornzele.
7. Doornzeledries
De Doornzeledries is een dries in de tot de Oost-Vlaamse gemeente Evergem behorende plaats Doornzele. De dries is een langgerekt plein van 19 ha (1500 bij maximaal 162 meter). De bewoners van Doornzele hadden vroeger een plantrecht (recht om bomen te planten) en het weiderecht (recht om vee te laten grazen). De bewoonde kern, rond de dries gelegen, ontstond bij de Abdij van Doornzele, die van 1234-1796 heeft bestaan. Aan het einde van de Dries bevindt zich de Doornzelemolen van 1839. Na de opheffing van de abdij werd de dries eigendom van de gemeente.
Tot het geheel behoort ook het Goed Ten Oudenvoorde. Het bijbehorende kasteel is van 1924, maar vroeger stond er een ouder kasteel, dat voor het eerst in 1687 vermeld werd.
Centraal op de dries vindt men de parochiekerk, die in 1777 in opdracht van de abdij als kapel werd gebouwd.
8. Koppelingsgebied Doornzele-Noord
Het koppelingsgebied Doornzele-Noord bestaat uit uitgestrekte riet- en moeraszones, bossen, wandel- en fietspaden. De inrichting zorgt mee voor een aangenamer woonklimaat in Doornzele en is een verrijking voor de natuur in de omgeving.
Een deel van dit koppelingsgebied werd ingericht als natuurcompensatie. Het is belangrijk om bepaalde delen van het gebied ongemoeid te laten en de natuur er zijn gang te laten gaan.
Het bestaande fietspad langs de Vasco da Gamalaan maakt deel uit van een grote, autovrije fietsroute die van dorp naar dorp gaat.
9. Molenvaardeken
Het Molenvaardeken werd in 2015 in een nieuw jasje gestopt. De noordelijke oever werd afgeschuind (natuurtechnisch geprofileerd) wat betere ontwikkelingskansen biedt voor riet- en moerasvegetaties en waardoor ook een ideaal leefgebied werd gecreëerd voor onder meer insecten en amfbieën. Sinds de heraanleg vinden ook steeds meer vogels hun weg naar dit gebied!
10. Kluizendok
Het Kluizendok is een dok in de haven van Gent op de linkeroever van het kanaal Gent-Terneuzen in Gent, met aanliggend bedrijventerrein (deels in Evergem). Het dok is over water bereikbaar via de Westerschelde en de sluizen van Terneuzen.
Het dok heeft een diepgang van 13,5 m, maar de 4,2 kilometer lange kaaimuur is 18 m diep zodat dit dok schepen met een lading van 160 000 DWT kan ontvangen na onder andere de bouw van de Nieuwe Sluis in Terneuzen. Anno 2011 is het dok toegankelijk voor schepen tot 85 000 DWT. Rond het dok bevinden zich 400 ha gronden voor bedrijven. Het bedrijventerrein De Nest zorgt voor 160 hectare bijkomend industriegebied terwijl het geplande terrein Rieme-Noord in de toekomst goed is voor 100 hectare.
Koppelingsgebieden rond dit dok, zoals elders rond de Gentse haven, zorgen voor een buffergebied tussen de woonkernen en de industrie.
11. Zandeken
Zandeken was een gehucht in de Belgische gemeente Evergem. Het gehucht lag in het Gentse havengebied, ten westen van het Kanaal Gent-Terneuzen. In 2008 moest dit gehucht verdwijnen, om plaats te maken voor de uitbreiding van de Gentse kanaalzone en het Kluizendok. Het betrof onder andere de toenmalige straten Lage Avrijestraat, Hultjen en Zandeken.
12. Koppelingsgebied Rieme-Zuid
Het koppelingsgebied Rieme-Zuid fungeert als een buffer tussen woningen en industrie.
In de ecologische zone langs de Avrijevaart werd de noordelijke oever afgeschuind om een oevervegetatie te kunnen laten ontwikkelen. Op de andere oever werd plaats voorzien voor het onderhoud van de Avrijevaart, waar mogelijk in combinatie met een wandelpad. De boszone tussen de ecologische strook en de havenweg werd afgewerkt met struikbeplanting en hoogstambomen. De Spiedamstraat, de fietsverbinding op de oude spoorwegbedding en de vernieuwde Tragelstraat vormen een aantal recreatieve en woon-werkverbindingen tussen de dorpskern en het vrijliggend fietspad langs de havenweg.
13. Koppelingsgebied Rieme-Noord
Het koppelingsgebied (ca. 62 ha) ligt op het grondgebied van de gemeente Evergem, ten noorden van de dorpskern van Rieme en wordt in het westen begrensd door de R4 West. Het gebied koppelt de dorpskern van Rieme met het toekomstige regionaal bedrijventerrein Rieme-Noord.
14. De Triest
Triest is een buurtschap van de Oost-Vlaamse plaats Assenede, gelegen ten zuidoosten van deze plaats.
Triest ligt in een oud ontginningsgebied. Vroeger stonden hier enkele omwalde hoeven. Eén daarvan was de dubbel omwalde hoeve aan Poelstraat 8, waarvan nog enkele overblijfselen in het landschap zijn te zien.
15. Assenede
Assenede is een gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De gemeente ligt in de regio Meetjesland, is samengesteld uit vier deelgemeenten en telt in totaal ruim 14.000 inwoners, die Assenedenaars worden genoemd. In de volksmond wordt Assenede als "Asnee" uitgesproken.
Assenede wordt voor het eerst vermeld in 1120 als Hasnethe.
Assenede bevindt zich aan de Graaf Jansdijk, die op bevel van Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië, graaf van Vlaanderen, enz., Duinkerke verbond met Sas van Gent en Terneuzen als bescherming tegen stormvloeden. In Assenede leeft die dijk voort in de straatnamen Graafjanstraat en Gravenstraat en in het gehucht 's Gravenjansdijk.
Assenede kende ook een klooster, en wel dat van de Reguliere kanunnikessen van de Heilige Augustinus. Dit werd eind 15e eeuw opgericht op de plaats waar vanaf de 1e helft van de 14e eeuw al een begijnhof bestond. Einde 17e eeuw werd het klooster verlaten.
De gemeente werd rond 23 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 5 september 1944.
17. Vliethoeve
De Vliethoeve ligt tegen de Nederlandse grens midden in het krekengebied van de gemeente Assenede. De Meetjeslandse polders vormen met de Zeeuwse polders een geheel van bedrijven die hoofdzakelijk akkerbouw uitbaten. De Vliethoeve is een melkvee/akkerbouwbedrijf.
Sas van Gent is een plaats (in de gemeente Terneuzen. Het ontleent zijn industriële betekenis aan de aanwezigheid van het Kanaal Gent-Terneuzen. Tot 2003 was het een zelfstandige gemeente.
De geschiedenis van Sas van Gent hangt samen met de zoektocht van de stad Gent naar een verbinding met de zee. In de 13de eeuw hadden de Gentenaars de Lieve gegraven, die de stad via het Zwin met de zee verbond. Na de verzanding van het Zwin in de 15de eeuw zocht men echter een nieuwe vaarweg. Onder de Spaanse koning Filips I kreeg men in de 16de eeuw een vergunning op eigen kosten een vaart te graven, ditmaal noordwaarts naar de Honte. Men mocht de Graaf Jansdijk echter niet doorsteken, dus moesten de goederen ter hoogte van de dijk nog overgeslagen worden, vandaar Overslag.
Keizer Karel V gaf in 1549 uiteindelijk zijn geboortestad de toestemming om de Graaf Jansdijk te doorgraven met een sluis of sas. De eerste steen werd gelegd op 19 augustus 1551. Bij het bouwen van de sluis en het graven van de Sassevaart ontstond een kleine nederzetting, die tot Sas van Gent zou uitgroeien.
19. De Katte
Zelzate heeft geen deelgemeenten, en heeft geen andere afzonderlijke dorpen binnen zijn grenzen. Zelzate telt wel enkele typische wijken, zoals De Katte, waar Eric Verpaele (Belgisch schrijver)woonde en waarover hij schreef, en de in de jaren twintig door Huib Hoste ontworpen woonwijk Tuinwijk Klein Rusland.
20. Onze-Lieve-Vrouw van Stoepe
De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Stoepe te Ertvelde is een bedevaartkapel ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Stoepe. De eenbeukige kapel in baksteen heeft vier traveeën onder een zadeldak met leien en een dakruiter. De kapel heeft een driezijdig afgesloten koor, een noordelijke en zuidelijke sacristie en polygonale zijkapellen in de dwarsbeuk. Aan de achterkant van het koor is een nis met een beeld met Maria en Kind.
De vroegste vermelding van de kapel dateert van 1422. In een akte werd toen een geschil beslecht tussen de abdij van Oosteeklo en een inwoner van Assenede. Het ging over een partij land die ten oosten paalde aan de straat die liep van "onser vrouwen ter stoeupe ter triest waert" (de huidige Stoepestraat).[1] In de loop van de volgende eeuwen werd de kapel herhaalde malen door godsdiensttroebelen en oorlogsgeweld vernield, maar telkens terug hersteld.
21. Ertvelde
Ertvelde is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Evergem, het was een zelfstandige gemeente tot aan de gemeentelijke herindeling van 1977. Ertvelde ligt in de Gentse Kanaalzone, op de grens tussen het Gentse Houtland en het Meetjesland.
De vroegste vermelding van Ertvelde dateert van 1167 onder de naam Artevelde. Een oorkonde van 1182 spreekt graaf van Vlaanderen Filips van de Elzas over een "villa de Arthevelde", wat een veel oudere structuur zou doen vermoeden. De ontginning van Ertvelde begon vermoedelijk in de 12e eeuw. Ertvelde maakte deel uit van het Ambacht Assenede in de Vier Ambachten, grotendeels toebehorend aan de graven van Vlaanderen, die het in 1649 verkochten aan de heren della Faille. De burggraven, die vanaf de 12e eeuw worden vermeld, lieten aan de Burggravenstroom een mottekasteel bouwen op de "Hoge Wal", dat vernield werd bij de Gentse opstand in 1385.
Op kerkelijk gebied ontstond de parochie in de 12e eeuw uit de moederparochie Assenede. In 1232 werd de afbakening van de parochies Ertvelde en Kluizen vastgelegd. De kerk, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, was een villakerk of eigenkerk van de burggraaf van Gent. De burggraaf van Gent oefende tot het einde van het ancien régime het patronaatschap over de kerk uit. De parochie maakte voor 1570 deel uit van het bisdom Utrecht, nadien van het bisdom Gent, dekenij Evergem.
Bij de opstanden van de Gentenaars tegen het centrale gezag in 1385 en 1488-93 had de gemeente sterk te lijden. Bij de strafexpeditie van de Franse koning tegen het opstandige Gent in 1385 bezette het Franse leger Ertvelde. Het "kasteel" van de burggraaf werd vernield en het dorp volledig ontredderd. Ook bij de gevechten tegen hertog Filips de Goede werd Ertvelde volledig verwoest. In de 16e eeuw werd het dusdanig geteisterd dat er een ware ontvolking van de streek volgde. Eind 17e en begin 18e eeuw leed de gemeente onder de Franse veroveringsoorlogen.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden door de Duitsers in Ertvelde en Kluizen bunkers gebouwd voor de Hollandstelling, een versterkte linie ter verdediging van de landgrens. Verscheidene van deze bunkers zijn bewaard.
Door zijn ligging aan het kanaal Gent-Terneuzen had Ertvelde veel te lijden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De kerktoren van Ertvelde werd opgeblazen en tijdens de bombardementen in 1944 vernielde de Amerikaanse luchtmacht de Duitse benzinevoorraden in de industriezone van Rieme en werd een groot deel van de parochie vernield.
In 1965 werd de gemeente Kluizen aangehecht. In 1977 werd Ertvelde op zijn beurt een deelgemeente van Evergem.
22. Het mottekasteel Hoge Wal
Het Mottekasteel Hoge Wal in de Belgische deelgemeente Ertvelde is een van de best bewaarde mottekastelen van Vlaanderen en was de karakteristieke woonst van de toenmalige middelhoge adel van Vlaanderen.
Een mottekasteel is een hoogmiddeleeuws kasteeltype dat meestal in hout werd opgetrokken. Het hoofdkenmerk was dat het stond op een motte, een aangelegde aarden heuvel. Het mottekasteel zelf bestond veelal uit een torenvormig gebouw.
Hoge Wal kwam er op het einde van de 12e eeuw. Zeger II van Viggezele, een van de burggraven van Gent (van 1187 tot 1199) en bewoner van het Gravensteen aldaar, wordt gezien als de bouwer van de Hoge Wal. Het bestond uit een hoofdburcht of opperhof en een voorburcht of neerhof, de meest voorkomende verschijningsvorm van een mottekasteel. Beide waren gebouwd op kunstmatige heuvels waarbij het opperhof omgeven werd door een gracht die de aarde leverde voor de heuvels. Het neerhof was de plaats waar meestal een kapel werd opgetrokken, een boerderij en andere gebouwen om in het dagelijks leven te voorzien. De heuvels, grachten, gebouwen en palissades maakten het geheel indrukwekkend voor die tijd.
23. Kluizen
Kluizen is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van de gemeente Evergem, het was een zelfstandige gemeente tot aan de gemeentelijke herindeling van 1965. Kluizen ligt in het Meetjesland.
In het verleden maakte Kluizen deel uit van het Ambacht Assenede. De abdij van Ename verwierf deze plek tussen 1115 en 1119 via een schenking van de graaf van Vlaanderen Boudewijn VII van Vlaanderen. De straatnaam Eenaamse herinnert hier nog aan.
In het oosten lag vroeger de wijk Zandeken, die in 2008 verdween voor de uitbreiding van de haven (met de aanleg van het Kluizendok).
24. Wippelgem
Wippelgem is een landelijk dorp en woonkern in Evergem, in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De naam "Wippelgem" gaat wellicht terug tot de 6e of 7e eeuw en is afgeleid van de Frankische persoonsnaam Wipula; de naam moet oorspronkelijk iets als *Wipulingahaim geluid hebben, wat zoveel betekent als 'woonplaats van de Wipulingen (volgelingen van Wipula)'.
25. Kerkbrugge
Kerkbrugge is een dorp in de Gentse kanaalzone in de provincie Oost-Vlaanderen, België. Kerkbrugge vormt samen met Langerbrugge, waarmee het aaneengegroeid is, de woonkern Kerkbrugge-Langerbrugge die deel uitmaakt van de gemeente Evergem. Langerbrugge ligt aan de westelijke zijde van het kanaal Gent-Terneuzen.
Kerkbrugge is een woonkern die zich gevormd heeft aan de assen Kerkbruggestraat-Burggravenlaan enerzijds en Elslo-Doornzeelsestraat anderzijds.
